محوِ.

شاید براتون جالب باشه که بدونید بعد از به صلیب کشیدن مسیح، یعنی 2000 سال پیش، اروپا تا 300 سال رنگ مسیحیت به خودش ندید. به دلیل مخالفت‌های حکومت روم با آیین خداپرستی که مغایر با بت پرستی و آیین‌های سنتی رومی‌ها بود، به علاوه‌ی تحریکات یهودی‌ها، مسیحیان دسته دسته تعقیب، شکنجه و اعدام می‌شدند. این شرایط، باعث شد که مومنان به خدا و مسیح، از ترس به زیرِ زمین فرار کنند. اون‌ها زیر شهرهاشون، دالان‌ها و راهروهایی کنده بودند و زیر زمین، توی بدترین شرایط‌ها زندگی می‌کردند. گاهی دیوار دالان‌ها رو طوری می‌ساختن که در صورت اینکه توسط گارد پیدا شدند، اونها رو خراب کنن و دسترسی به باقی دالان‌ها رو ببندند. به چنین شهرهای زیرزمینی ای، کاتاکومب Catacomb گفته میشه که به همون معنی دالان و شهری زیر شهره. کاتاکومب‌های مشهوری توی روم، پاریس و شهرهای مهم تر اروپا وجود دارن. جالب اینجاست که توی چنین شرایط سختی، زیر زمین، همراه با خاک و رطوبت و هوای کم و بوی بد(ناشی از قرار دادن اجساد این مومنان در راهرو یا لای دیوارها) و نور کم، نقاشی‌هایی روی دیوار و سقف‌های این کاتاکومب‌ها پیدا شده که نشون میده در هنگام عبادت و موعظه، هنرمندانی هم بودن که با کمترین امکانات، نقاشی‌هایی با مضامین دینی از عهد قدیم و داستان‌های ابراهیم و تصاویر مسیح یا مریم با کودکی روی دامنش می‌کشیدند. مسیح معمولا به صورتی چوپانی تصویر شده که گله‌ی گوسفند مانند انسان‌ها رو هدایت می‌کنه. تکنیک به کار رفته هم فرِسک بوده که نقاشی روی آهک تازه است. با وجود شرایط دشوار و لزوم به سریع نقاشی کردن، نقاشی‌ها به طرز ماهرانه‌‌‌ای طبیعی کشیده شدن و ویژگی‌های سنت هنر رومی‌دارن که نشون میده نقاشان مسیحی رومی‌هم در میان این مومنان بودن. اگرچه مضامین دینی بودن ولی گاهی دربین شون هم چیزهایی خرافی ناشی از سنت رومی‌دیده میشده.